Η Ισπανία επιδιώκει να αυστηροποιήσει τον νόμο περί κρατικού απορρήτου - δεν θέλει ενστάσεις
Οι περισσότερες χώρες έχουν νόμους που προστατεύουν ορισμένους τύπους κυβερνητικών πληροφοριών και στρατιωτικών μυστικών και περιορίζουν την αποκάλυψή τους στο ευρύ κοινό. Η ισορροπία που πρέπει να επιτευχθεί μεταξύ της απαραίτητης εμπιστευτικότητας και της δημόσιας λογοδοσίας μπορεί να είναι τεταμένη, αλλά αυτή η συζήτηση είναι θεμελιώδης για τον τρόπο με τον οποίο λειτουργούν οι δημοκρατίες. Ο ισχύων νόμος περί απορρήτου της Ισπανίας χρονολογείται από το 1968, πριν από τη μετάβαση της χώρας στη δημοκρατία - επομένως είναι η κατάλληλη στιγμή για αναθεώρηση.
Δυστυχώς, ένα νέο σχέδιο νόμου που δημοσιεύθηκε από την ισπανική κυβέρνηση στις 3 Αυγούστου, όχι μόνο επιδιώκει να ενισχύσει τον νόμο με τρόπους που θα έθεταν νέα εμπόδια και κινδύνους στο δρόμο των μαρτύρων δημοσίου συμφέροντος, των δημοσιογράφων και της δημόσιας λογοδοσίας, αλλά φαίνεται ότι στοχεύει να το κάνει αυτό χωρίς ευρύτερη συναίνεση. Το προσχέδιο συνοδεύτηκε από ένα εξωπραγματικά σύντομο χρονικό ορίζοντα για την κοινωνία των πολιτών και άλλους για να αξιολογήσουν τις προτάσεις και να τις σχολιάσουν.
Οι εννέα ημέρες αποτελούν μια ιδιαίτερα ανεπαρκή ευκαιρία για σωστή εξέταση της νομοθεσίας οποιαδήποτε εποχή του χρόνου, ακόμη λιγότερο τον Αύγουστο, όταν πολλοί πιθανοί σύμβουλοι είναι πιθανό να βρίσκονται σε διακοπές.
Η Blueprint είναι μία από τις πολλές οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών και μεμονωμένων εμπειρογνωμόνων που έχουν υπογράψει κοινή επιστολή καταδικάζοντας την έλλειψη δέσμευσης της ισπανικής κυβέρνησης για διαφάνεια και ζητώντας μεγαλύτερη περίοδο διαβούλευσης.
Δυστυχώς, αυτά τα ζητήματα διαφάνειας είναι κάτι που έχουμε δει στο παρελθόν με τη στάση της ισπανικής κυβέρνησης στο whistleblowing. Η μεταφορά της οδηγίας της ΕΕ για τους μάρτυρες δημοσίου συμφέροντος εκκρεμεί ακόμη στην Ισπανία - παρά την επίσημη προθεσμία που έληξε πριν από έξι μήνες.
Η ισπανική κυβέρνηση δημοσίευσε καθυστερημένα σχέδιο νόμου για μάρτυρες δημοσίου συμφέροντος τον Μάρτιο του τρέχοντος έτους. Η Blueprint, μεταξύ πολλών άλλων οργανώσεων, έχει προτείνει βελτιώσεις στο προσχέδιο - μεταξύ αυτών των βελτιώσεων είναι η διασφάλιση ότι ο νόμος καλύπτει όλο το φάσμα των θεμάτων για τα οποία ένας μάρτυρας δημοσίου συμφέροντος μπορεί να θέλει να κάνει μια αναφορά, να επικεντρώσει την αξιολόγηση στο περιεχόμενο της έκθεσης και όχι στο κίνητρο του μάρτυρα δημοσίου συμφέροντος και να διασφαλιστεί ότι ένας μάρτυρας δημοσίου συμφέροντος έχει την ελευθερία να αναφέρει στην οργάνωση στην οποία έχει περισσότερη εμπιστοσύνη. Ακόμη περιμένουμε να δούμε ένα αναθεωρημένο προσχέδιο που θα λαμβάνει υπόψη αυτά τα ζητήματα.
Οι ανησυχίες μας ενισχύονται και μόνο από τις προτάσεις που περιλαμβάνονται σε αυτό το νέο σχέδιο νόμου για το κρατικό απόρρητο. Μεταξύ των αλλαγών που εξετάζει η ισπανική κυβέρνηση είναι η επιβολή προστίμων πολλών εκατομμυρίων ευρώ για τη διάδοση διαβαθμισμένων εγγράφων, μεγάλες περίοδοι διαβάθμισης (65 έτη) και η έλλειψη περιθωρίου για αποχαρακτηρισμό πληροφοριών που θα έπρεπε να είναι στη διάθεση του κοινού. Σε μια χώρα όπως η Ισπανία, όπου οι αγώνες για δικαιοσύνη που προέκυψαν από γεγονότα της εποχής του Φράνκο εξακολουθούν να είναι επίκαιρες, αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό.
Παρά το γεγονός ότι το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων που επιβεβαιώνει την ανάγκη για ασφαλείς τρόπους για όλους τους μάρτυρες δημοσίου συμφέροντος να κάνουν αναφορές, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που εργάζονται σε ευαίσθητες κυβερνητικές θέσεις (των οποίων τα κανάλια αναφοράς μπορεί να διαφέρουν από αυτά σε λιγότερο ευαίσθητα επαγγέλματα), στην πραγματικότητα οι μάρτυρες δημοσίου συμφέροντος των οποίων οι αποκαλύψεις αφορούν σε ζητήματα ασφάλειας ή άλλου είδους κρατικά μυστικά βρίσκονται συχνά σε επισφαλή νομική θέση.
Οι καταγγελίες για την εθνική ασφάλεια αποτελούν αντικείμενο συγκεκριμένης χάραξης της Οδηγίας της ΕΕ για τους μάρτυρες δημοσίου συμφέροντος, ώστε η προστασία για τους μάρτυρες δημοσίου συμφέροντος σε ζητήματα εθνικής ασφάλειας - και η θεμελιώδης ισορροπία μεταξύ μυστικότητας και διαφάνειας που είναι αναγκαία για τη διασφάλιση της δημόσιας λογοδοσίας - πρέπει να συζητηθούν και να νομοθετηθούν σε εθνικό επίπεδο. Η Ισπανία είναι απίθανο να επιτύχει αυτή την ισορροπία, εάν επικριτικές φωνές εξαιρεθούν από τον διάλογο.