Το γερμανικό υπουργείο Δικαιοσύνης παρουσιάζει σχέδιο νόμου για τους whistleblowers
Οι whistleblowers (μάρτυρες δημοσίου συμφέροντος) στη Γερμανία μπορούν να ελπίζουν σε καλύτερες μέρες – τουλάχιστον πολλοί από αυτούς: Για πρώτη φορά, το γερμανικό υπουργείο Δικαιοσύνης κυκλοφόρησε ένα σχέδιο νόμου για την προστασία της γνωστοποίησης και του δημοσίου συμφέροντος. Ο νόμος στοχεύει στη μεταφορά της Οδηγίας 2019/1937 της ΕΕ για την προστασία των whistleblowers και θα είναι η πρώτη μεμονωμένη πράξη της χώρας για την προστασία των ατόμων που καταγγέλλουν παραβίαση από αντίποινα. Η Γερμανία έχει δει πολλές υποθέσεις υψηλού προφίλ whistleblowers σε διαφορετικούς τομείς, από τη γηριατρική νοσοκόμα Brigitte Heinisch που έφτασε στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων μέχρι τον Pav Gill που διέλυσε τον δόλιο πάροχο χρηματοοικονομικών υπηρεσιών Wirecard και αμφισβήτησε τους μηχανισμούς οικονομικής εποπτείας.
Χωρίς να αποτελεί έκπληξη, οι Γερμανοί βουλευτές αποφάσισαν να μην απομακρύνονται από τις απαιτήσεις της ΕΕ – εκτός από μια κρίσιμη πτυχή: Ενώ η οδηγία προβλέπει μόνο προστατευόμενες αποκαλύψεις θεμάτων που εμπίπτουν στο δίκαιο της ΕΕ, το γερμανικό υπουργείο Δικαιοσύνης αποφάσισε, σύμφωνα με τις διεθνείς συστάσεις, να προστατεύει επίσης τις αποκαλύψεις παραβιάσεων του εθνικού δικαίου. Αυτή η σημαντική προσθήκη εισάγει ένα επιπλέον επίπεδο ασφάλειας δικαίου όχι για όλους, αλλά για πολλούς whistleblowers.
Υπάρχουν και άλλοι τομείς στους οποίους μια απόκλιση από τις άμεσες απαιτήσεις της ΕΕ θα ήταν ευπρόσδεκτη. Οι αποκαλύψεις για θέματα που αφορούν την εθνική ασφάλεια και την άμυνα, που δεν επηρεάζονται από τη νομοθεσία της ΕΕ, θα παραμείνουν απροστάτευτες από τη γερμανική νομοθεσία. Αυτό ουσιαστικά σημαίνει ότι η διαφθορά και η ανάρμοστη συμπεριφορά στις υπηρεσίες εθνικής ασφάλειας, συμπεριλαμβανομένου του στρατού και των παρόχων υπηρεσιών τους, είναι πιθανό να εξακολουθήσουν να είναι δύσκολο να έρθουν στο φως. Μια επικίνδυνη πρακτική: Τα τελευταία χρόνια, μια σειρά από περιστατικά δημοσίου ενδιαφέροντος, όπως δίκτυα της δεξιάς σε ειδικές στρατιωτικές δυνάμεις ή η απόκτηση ελαττωματικών όπλων στο στρατό, έχουν γίνει πρωτοσέλιδα.
Το μεγαλύτερο μειονέκτημα του σχεδίου έγκειται στην εξαίρεση των ανώνυμων αποκαλύψεων: όχι μόνο οι εταιρείες και οι αρχές δεν είναι υποχρεωμένες να παρέχουν ανώνυμα κανάλια, αλλά εξουσιοδοτούνται απλώς να τα αγνοούν. Ιδιαίτερα η τελευταία πτυχή ενέχει τον σημαντικό κίνδυνο να χαθούν κρίσιμες πληροφορίες για σημαντικές παραβάσεις. Οι whistleblowers τείνουν να παραμένουν ανώνυμοι μόνο όταν τα διακυβεύματα είναι ιδιαίτερα υψηλά, αλλά σε πολλές περιπτώσεις, όπως το σκάνδαλο Wirecard ή στην υπόθεση Dieselgate, η συμβολή τους είναι ζωτικής σημασίας για τον εντοπισμό σημαντικών παραπτωμάτων.
Θα εναπόκειται πλέον στην κοινωνία των πολιτών και στους βουλευτές να βελτιώσουν το προσχέδιο κατά τη διάρκεια της κοινοβουλευτικής συζήτησης, για να διασφαλίσουν ότι το πρώτο πλαίσιο για τους whistleblowers της Γερμανίας θα πληροί υψηλά πρότυπα για την προστασία του δημόσιου συμφέροντος. Η Blueprint έχει υποβάλει εκτεταμένη γνώμη για το προσχέδιο (στα γερμανικά).