Η ΕΕ οριστικοποιεί τη νομοθεσία για τα ψηφιακά δικαιώματα για να αντικρούσει την επιρροή των Big Tech

Η Ευρωπαϊκή Ένωση προετοιμάζει τον πρώτο νόμο παγκοσμίως για τα ψηφιακά δικαιώματα ώστε να προστατεύσει τους χρήστες ηλεκτρονικών συσκευών από επιβλαβές και παράνομο περιεχόμενο και να τους επιτρέψει να αποκτήσουν τον έλεγχο των δεδομένων τους από τις Big Tech.

Οι προτάσεις για δύο ξεχωριστά νομικά μέσα, ο Νόμος για τις Ψηφιακές Υπηρεσίες (DSA) και ο Νόμος για τις Ψηφιακές Αγορές (DMA) στοχεύουν στη δημιουργία ενός ενιαίου συνόλου κανόνων που θα ισχύουν σε ολόκληρη την ΕΕ και στη δημιουργία ίσων όρων ανταγωνισμού για διαδικτυακές εταιρείες και ιστότοπους. Οι στόχοι της νομοθεσίας είναι κυρίως οι μεγάλες εταιρείες με έδρα την Αμερική, όπως η Google, η Microsoft, το Facebook, η Amazon και το Twitter, που κυριαρχούν στον διαδικτυακό χώρο. Έχουν εκφραστεί ανησυχίες ότι οι αλλαγές θα οδηγήσουν, όχι σε μεγαλύτερο ανταγωνισμό, αλλά σε μεγαλύτερο έλεγχο της ελευθερίας του λόγου εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Ο DMA θα θέσει κανόνες για τις μεγάλες πλατφόρμες για να αποτρέψει την επιβολή αντιανταγωνιστικών πρακτικών σε επιχειρήσεις και καταναλωτές, που έχουν διαπιστωθεί ότι κατατάσσουν τις υπηρεσίες και τα προϊόντα τους υψηλότερα από άλλους και εμποδίζουν τους χρήστες να αφαιρούν προεγκατεστημένο λογισμικό ή εφαρμογές. Το DSA εστιάζει στη δημιουργία ενός ασφαλέστερου ψηφιακού χώρου για ψηφιακούς χρήστες και εταιρείες, προστατεύοντας τα θεμελιώδη δικαιώματα στο Διαδίκτυο στοχεύοντας στο εμπόριο και την ανταλλαγή παράνομων αγαθών, υπηρεσιών και περιεχομένου στο Διαδίκτυο και αλγοριθμικά συστήματα που ενισχύουν τη διάδοση της παραπληροφόρησης.

Όταν η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε τις ψηφιακές πράξεις τον Δεκέμβριο του 2020, η Αντιπρόεδρος Margarethe Vestager, η οποία επιβλέπει τα θέματα ανταγωνισμού, είπε ότι οι ψηφιακές πλατφόρμες έπρεπε να λογοδοτήσουν και να σταματήσουν το παράνομο περιεχόμενο.

«Χρειαζόμαστε την αφοσίωσή τους στον αγώνα για να σταματήσει η εξάπλωση της παραπληροφόρησης, η οποία μπορεί να βλάψει τις δημοκρατίες μας. Η δουλειά μας είναι να παρέχουμε το απαραίτητο πλαίσιο μέσα στο οποίο μπορούν να ενεργούν υπεύθυνα», είπε.

Είναι πλέον πολύ πιθανό αυτά τα μέσα να γίνουν νόμοι σε ολόκληρη την ΕΕ. Τον Ιανουάριο του τρέχοντος έτους, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, με ψήφους 538-78, ενέκρινε το DSA που άνοιξε το δρόμο για τις λεγόμενες διαπραγματεύσεις μέσω του Τριλόγου στις οποίες η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το Κοινοβούλιο, μαζί με το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο που αποτελείται από εκπροσώπους των εθνικών κυβερνήσεων, συναντιούνται κεκλεισμένων των θυρών για να διαμορφώσουν μια τελική έκδοση.

Προγραμματίστηκε προκαταρκτική συνάντηση για τις 15 Μαρτίου σε μια προσπάθεια να επιλυθούν οι διαφορές και να αντιμετωπιστούν οι επικρίσεις. Ανάμεσα σε εκείνους που έχουν εκφράσει ανησυχία για την προτεινόμενη νομοθεσία περιλαμβάνεται το Ηλεκτρονικό Συνοριακό Ίδρυμα (EFF), το οποίο δήλωσε ότι ανησυχεί για έναν μηχανισμό που παρέχει προνόμια σε «ειδικές επισημάνσεις περιεχομένου», που θα μπορούσε να συμπεριλαμβάνει φορείς επιβολής του νόμου.

Μια άλλη διάταξη, είπε η ομάδα, είναι ότι ο νόμος «Δίνει στις κυβερνήσεις ανησυχητικές εξουσίες να αποκαλύπτουν δεδομένα για ανώνυμους ομιλητές - και όλους τους άλλους - χωρίς επαρκείς διαδικαστικές εγγυήσεις».

Οι νόμοι για τις ψηφιακές υπηρεσίες θα απαιτούσαν από τις μεγάλες εταιρείες τεχνολογίας να ελέγχουν το περιεχόμενό τους, καθώς και να θέτουν περισσότερους περιορισμούς στις υπηρεσίες εντοπισμού διαφημίσεων και παρακολούθησης των συνηθειών και προτιμήσεων περιήγησης των χρηστών.

Το μέτρο στην παρούσα του μορφή θα αναγκάσει τις εταιρείες να αφαιρέσουν περιεχόμενο που θεωρείται παράνομο στη χώρα όπου προβάλλεται, όπως η άρνηση του Ολοκαυτώματος στη Γερμανία ή οι ρατσιστικές αναρτήσεις στη Γαλλία.

Θα επιτρέπει επίσης στους ευρωπαίους χρήστες να επιλέξουν να μη συμμετέχουν στη στοχευμένη διαφήμιση και θα απαγορεύει στις εταιρείες να απευθύνουν διαφημίσεις σε παιδιά.

«Θα πάρουμε θέση ενάντια στην Άγρια Δύση στην οποία έχει μετατραπεί ο ψηφιακός κόσμος, θα θέσουμε τους κανόνες προς όφελος των καταναλωτών και των χρηστών, όχι μόνο των εταιρειών Big Tech και τελικά θα κάνουμε παράνομα και στο διαδίκτυο όσα είναι παράνομα εκτός διαδικτύου» είπε η Δανή ευρωβουλευτής Christel Schaldemose, η οποία ηγήθηκε των διαπραγματεύσεων για το νομοσχέδιο εκείνη την περίοδο.

Ο Diego Naranjo, επικεφαλής της Πολιτικής για τα Ευρωπαϊκά Ψηφιακά Δικαιώματα (EDRI) είπε στην Blueprint for Free Speech ότι, «Το DMA και το DSA θα μπορούσαν να είναι αρκετά εκτεταμένα εάν τα τελικά κείμενα είναι αρκετά ισχυρά».

Είπε ότι, «Καμία νομοθεσία δεν είναι μαγική συνταγή, αλλά σπουδαία βήματα προς τη σωστή κατεύθυνση θα αποτελούν αυτά που ξεκίνησαν ο Γενικός Κανονισμός για την Προστασία Δεδομένων (GDPR) και η οδηγία για την ηλεκτρονική προστασία της ιδιωτικής ζωής με τον περιορισμό της ισχύος των Big Tech».

Πρόσθεσε: «Μόλις εγκριθεί η νομοθεσία, θα υπάρξουν πιθανώς κάποια πράγματα να βελτιώσουμε κατά τη φάση της εφαρμογής και σίγουρα θα υπάρξει μια καμπύλη μάθησης για όλους όσους εμπλέκονται στην εφαρμογή… έχουμε πράγματι μεγάλες ελπίδες και για τις δύο νομοθετικές πράξεις.»

Υπάρχουν περισσότερες από 10.000 διαδικτυακές πλατφόρμες που λειτουργούν στην ΕΕ και περισσότερο από το 90 τοις εκατό είναι μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις, οι πράξεις εστιάζονται σε μηχανές αναζήτησης, ιστότοπους αγορών και κρατήσεων, λειτουργικά συστήματα και παρόχους υπηρεσιών.

Οι Δημοσιογράφοι Χωρίς Σύνορα (RSF) δήλωσαν ότι οι κανονισμοί θα πρέπει να υποχρεώνουν τις πλατφόρμες να προωθούν αξιόπιστες πηγές ειδήσεων και πληροφοριών στα αποτελέσματα των μηχανών αναζήτησης και στις ροές ειδήσεων και να λαμβάνουν μέτρα για την εξάλειψη των ψεύτικων ειδήσεων.

Οι ΗΠΑ ασκούν πιέσεις κατά της νομοθεσίας, διαμαρτυρόμενοι ότι η ΕΕ απομόνωσε τις αμερικανικές τεχνολογικές πλατφόρμες. Μερικοί παρατηρητές συμφωνούν.

Οι Hosuk Lee-Makiyama, Διευθυντής του Ευρωπαϊκού Κέντρου Διεθνούς Πολιτικής Οικονομίας, δεξαμενή σκέψης στις Βρυξέλλες και ο Robin Baker, Ερευνητικός Συνεργάτης στο London School of Economics που γράφουν στο Center for European Policy Analysis (CEPA), δήλωσαν ότι η ΕΕ προσπαθεί να ασκεί υπερβολικό έλεγχο:

«Οι Βρυξέλλες φαίνονται να έχουν βάλει πείσμα να αντιμετωπίσουν τις κυρίαρχες "διαδικτυακές πλατφόρμες" της Silicon Valley. Αυτή η ασαφώς προσδιορισμένη έννοια μπορεί να αναφέρεται ουσιαστικά σε κάθε εταιρεία που είναι επιτυχημένη, αμφισβητεί τα ξεπερασμένα επιχειρηματικά μοντέλα - και ως εκ τούτου, είναι σπάνια ευρωπαϊκή».