Ο Αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ζητά περιορισμούς στο λογισμικό κατασκοπείας
Ο Αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Μαργαρίτης Σχοινάς
Ο Αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Μαργαρίτης Σχοινάς ζήτησε « προσέγγιση της ΕΕ» για τον περιορισμό της χρήσης λογισμικού κατασκοπείας από τις κυβερνήσεις των κρατών μελών. Μιλώντας σε συνέντευξη Τύπου στις Βρυξέλλες, ο Σχοινάς είπε:
«Χρειαζόμαστε κάποια τάξη, χρειαζόμαστε ένα πλαίσιο, χρειαζόμαστε δικαστικές εγγυήσεις και χρειαζόμαστε μια προσέγγιση της ΕΕ για τον τερματισμό της κακόβουλης χρήσης αυτών των προϊόντων».
Ο Μαργαρίτης Σχοινάς είναι Έλληνας Επίτροπος που συνδέεται με το κυβερνών κόμμα της Νέας Δημοκρατίας, το ίδιο εν μέσω μεγάλου πολιτικού σκανδάλου για την κυβερνητική παρακολούθηση δημοσιογράφων και πολιτικών αντιπάλων, ορισμένοι από τους οποίους έχουν ανακαλύψει αποδεικτικά δικανικά στοιχεία λογισμικού κατασκοπείας στα κινητά τους τηλέφωνα. Σύμφωνα με δημοσιεύματα των μέσων μαζικής ενημέρωσης, η Εθνική Υπηρεσία Πληροφοριών της Ελλάδας (ΕΥΠ) έχει παρακολουθήσει κινητά τηλέφωνα 15.745 ατόμων.
Ο Σχοινάς προσπάθησε να χαράξει διαχωριστική γραμμή μεταξύ της παρακολούθησης που θα μπορούσε να δικαιολογηθεί για λόγους εθνικής ασφάλειας και των παρεισφρήσεων σε δημοσιογράφους και στην κοινωνία των πολιτών.
Υπήρξε σειρά αποκαλύψεων για τη χρήση εμπορικού λογισμικού κατασκοπείας σε όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση και πέραν αυτής, εμπλέκοντας αρχηγούς κρατών, ανώτερους πολιτικούς και επιτρόπους της ΕΕ και το προσωπικό τους. Αυτή τη στιγμή διεξάγονται έρευνες σε διάφορες ευρωπαϊκές χώρες.
Τον Μάρτιο του 2022, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο δημιούργησε την επιτροπή PEGA για να διεξάγει έρευνα διάρκειας ενός έτους για τη χρήση του Pegasus, που κατασκευάζεται από την ισραηλινή εταιρεία NSO, και αντίστοιχων εφαρμογών λογισμικών κατασκοπείας εντός των 27 κρατών μελών της ΕΕ. Μόνο ο όμιλος NSO ισχυρίζεται ότι έχει 22 οργανώσεις πελατών σε 12 κράτη μέλη της ΕΕ.
Χαρακτηριστικό είναι ότι η Sophie in ’t Veld, Πρόεδρος της PEGA, είπε στο twitter ότι οι έρευνες για το λογισμικό κατασκοπείας θα πρέπει «να περιλαμβάνουν έλεγχο των τηλεφώνων όλων των πολιτικών και ανώτατων αξιωματούχων για να έχουμε πλήρη εικόνα της κατασκοπευτικής δραστηριότητας από τις κυβερνήσεις».
Πέρα από την αξιολόγηση της σοβαρότητας του ζητήματος, δεν είναι σαφές τι είδους δράση μπορεί να έχει η ΕΕ σε αυτόν τον τομέα, καθώς τα θέματα εθνικής ασφάλειας συνήθως επιφυλάσσονται στα κράτη μέλη. Όπως δείχνει το συνεχιζόμενο ελληνικό σκάνδαλο των παρακολουθήσεων, η ποιότητα της διακυβέρνησης σε αυτόν τον τομέα μπορεί να ποικίλλει πολύ.
Ο Τριαντάφυλλος Καρατράντος, ερευνητής στο Ελληνικό Ίδρυμα Ευρωπαϊκής και Εξωτερικής Πολιτικής (ΕΛΙΑΜΕΠ) στην Αθήνα, δήλωσε ότι η αποκάλυψη των εκλεγμένων πολιτικών που τέθηκαν υπό παρακολούθηση δείχνει την ανάγκη για διασφαλίσεις.
«Είναι πολύ σημαντικό να διαφυλάξουμε τη διαδικασία και το σκεπτικό για μια επιχείρηση παρακολούθησης που περιλαμβάνει όλα τα απαραίτητα φίλτρα και συνταγματικούς ελέγχους, συμπεριλαμβανομένου του ενισχυμένου ρόλου των ανεξάρτητων αρχών», είπε στην Blueprint for Free Speech.
«Τα ζητήματα εθνικής ασφάλειας δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται για να στοχοποιούνται άνθρωποι και κάθε αίτημα για παρακολούθηση θα πρέπει να εξηγείται λεπτομερώς», είπε.
Η συνήθης άποψη θα ήταν ότι αυτού του είδους τα ζητήματα διακυβέρνησης δεν εμπίπτουν στην αρμοδιότητα της ΕΕ. Ωστόσο, η ΕΕ έχει νομοθετήσει στο παρελθόν για άλλα είδη εργαλείων παρακολούθησης και επιβολής του νόμου –όπως η διατήρηση δεδομένων– και προσπάθησε να βρει μια ισορροπία με τα δικαιώματα προστασίας του απορρήτου.
«Δεν έχουμε τέτοιο σύστημα για λογισμικά κατασκοπείας. Και αυτό με ενοχλεί», είπε ο Σχοινάς, προσθέτοντας ότι ενώ οι υπηρεσίες πληροφοριών έχουν το δικαίωμα να "κυνηγούν τους κακούς", θα πρέπει να ακολουθούν το κράτος δικαίου της ΕΕ, ιδίως όσον αφορά την προστασία δεδομένων .