Σέρβοι δημοσιογράφοι αντιμέτωποι με κλιμακούμενες απειλές σε κλίμα πόλωσης των ΜΜΕ
Η Jelena Obucina είναι μία από τις πολλές δημοσιογράφους που εργάζονται στη Σερβία και έχουν δεχθεί απειλές σε σχέση με τη δουλειά της
Οι Σέρβοι δημοσιογράφοι έχουν συνηθίσει να εργάζονται υπό καθεστώς φόβου – να γίνονται στόχοι των τρολ των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, να βλέπουν τα προσωπικά τους δεδομένα να δημοσιοποιούνται, να δέχονται λεκτικές επιθέσεις από πολιτικούς και κρατικούς αξιωματούχους - αλλά η κακεντρέχεια κατά της δημοσιογράφου Jelena Obucina του Nova S TV ήταν ακραία ακόμη και με αυτά τα πρότυπα.
Η Obucina έλαβε μηνύματα στο twitter, τα οποία την απειλούσαν με «ανασκολοπισμό» και «κάψιμο στην πυρά», και μεταξύ άλλων με παραστατικές γραφικές και ιδιαίτερες εικόνες βασανιστηρίων και σεξουαλικής βίας.
«Οι φρικτές λεπτομέρειες των πράξεων στις οποίες θα προέβαινε άτομο κατά της γνωστής αυτής τηλεοπτικής δημοσιογράφου υπό την έννοια του βασανισμού σχετίζονταν σαφώς με τη δουλειά της», δήλωσε η Dragana Bjelica, εκπρόσωπος της Ένωσης Δημοσιογράφων Σερβίας.
Τα μηνύματα που έλαβε η Obucina στάλθηκαν μετά από δήλωση που δημοσιεύτηκε στο ταμπλόιντ Alo που την κατηγορούσε άδικα ότι απείλησε τον πρόεδρο της Σερβίας Aleksandar Vučić στην τηλεόραση και ότι έκανε αντικρατική προπαγάνδα.
«Πριν από αυτό το μήνυμα βρισκόταν στο επίκεντρο των ταμπλόιντ και του πρωινού προγράμματος ενός κρατικού φιλοκυβερνητικού εμπορικού τηλεοπτικού σταθμού», πρόσθεσε η Bjelica.
«Τα ταμπλόιντ είναι τα μέσα ενημέρωσης στα οποία βασίζεται το κυβερνών κόμμα και από εκεί προέρχονται βίαιες επιθέσεις, καθώς και… από εκπροσώπους του κυβερνώντος κόμματος στο Κοινοβούλιο», πρόσθεσε.
Η ανάμνηση της δολοφονίας του δημοσιογράφου Milan Pantić το 2001 παραμένει ζωντανή για όσους απειλούνται στη Σερβία. Ο Pantić, ο οποίος έκανε ρεπορτάζ για το έγκλημα και τη διαφθορά, είχε δεχθεί απειλές σε σχέση με άρθρα που έγραψε, πριν δολοφονηθεί έξω από το σπίτι του. Οι δολοφόνοι του Pantić δεν έχουν ακόμη προσαχθεί στη δικαιοσύνη.
Η Bjelica είπε ότι, αντίθετα, στην περίπτωση της Obucina, βρέθηκε ένας ύποπτος χάρη στην καταγγελία της στη Μόνιμη Ομάδα Εργασίας για την Ασφάλεια των Δημοσιογράφων που συστάθηκε το 2017. Η Ομάδα Εργασίας συνεργάζεται επίσης με το συνδικάτο, την αστυνομία και τους εισαγγελείς καθώς και με το σερβικό παράρτημα του Οργανισμού για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη (ΟΑΣΕ) με έδρα τη Βιέννη.
Ωστόσο, η Obucina δεν είναι η μόνη. Πρόσφατα, αρκετοί δημοσιογράφοι δέχθηκαν παρόμοιες απειλές, γεγονός που οδήγησε το ARTICLE 19 Ευρώπης και τους εταίρους της Media Freedom Rapid Response να καταδικάσουν τον εκφοβισμό.
Η MFRR περιέγραψε «συχνές ενορχηστρωμένες εκστρατείες φιλοκυβερνητικών μέσων ενημέρωσης και μελών του κοινού με σκοπό τη φίμωση δημοσιογράφων», προτρέποντας τις αρχές να προστατεύσουν τους δημοσιογράφους, παρά την κριτική ότι η κυβέρνηση σιωπηρά ανέχεται την παρενόχληση δημοσιογράφων.
Λίγες μέρες αργότερα, η διεύθυνση κατοικίας του δημοσιογράφου Nenad Kulačin δημοσιεύτηκε σε αφίσες που αναρτήθηκαν στο κέντρο του Βελιγραδίου. Ο συνάδελφός του, Marko Vidojković, της καθημερινής εφημερίδας Danas, δέχθηκε περισσότερες από 20 απειλές στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μετά από εμφάνισή του στο Nova S όπου μίλησε για τον αγώνα μεταξύ Σερβίας και Βραζιλίας στο Παγκόσμιο Κύπελλο.
Αρκετά ταμπλόιντ δημοσίευσαν πανομοιότυπα άρθρα που στοχοποίησαν και προσέβαλαν τον Marko Vidojković για τις απόψεις του σχετικά με τον αγώνα, δήλωσε το Resource Centre on Media Freedom στην Ευρώπη.
Στις αρχές Νοεμβρίου, η Danas, η οποία καλύπτει θέματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων, έλαβε ένα απειλητικό email που μιλούσε για πιθανή «ομοβροντία από σφαίρες » κατά του προσωπικού. Το email ανέφερε ότι οι δημοσιογράφοι εκεί θα μπορούσαν να έχουν την ίδια «κατάληξη» με τους δημοσιογράφους της γαλλικής σατιρικής εφημερίδας Charlie Hebdo, που δολοφονήθηκαν στα γραφεία τους από τρομοκράτες το 2015.
Οι δημοσιογράφοι της Danas αποκαλούνταν «εχθροί του σερβικού λαού» και «προδότες» λόγω κάλυψης θεμάτων της εφημερίδας για το Κοσσυφοπέδιο, το Μαυροβούνιο και την οντότητα της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης της Δημοκρατίας της Σέρπσκα να αναφέρεται συγκεκριμένα. Από τότε, υπάρχει μόνιμη αστυνομική φρουρά στα γραφεία της εφημερίδας στο Βελιγράδι.
Το Safe Journalists Network είπε, «Είναι και πάλι σαφές ότι αφηγηματικές και αρνητικές εκστρατείες που ξεκινούν με δηλώσεις υψηλόβαθμων κυβερνητικών αξιωματούχων, που συνήθως συνεχίζονται από τα ταμπλόιντ, οδηγούν σε τρομερές απειλές από άγνωστα άτομα, ειδικά στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης».
Ο Attila Mong, εκπρόσωπος της Επιτροπής Προστασίας Δημοσιογράφων Ευρώπης (CPJ) με έδρα τις ΗΠΑ, δήλωσε: «Είναι ευπρόσδεκτη εξέλιξη που οι αρχές στη Σερβία αντέδρασαν γρήγορα στις απειλές που έγιναν από άγνωστο άτομο προς το συντακτικό προσωπικό της καθημερινής εφημερίδας Danas και ότι αύξησαν τις περιπολίες γύρω από την αίθουσα σύνταξης».
Γιατί συνεχίζει να συμβαίνει; «Έχουμε κλίμα πόλωσης στα μέσα ενημέρωσης και εμφανείς εντάσεις (και) πολύ ισχυρή επιρροή του κυβερνώντος κόμματος», είπε η Bjelica.
«Πρέπει να κάνουμε ό,τι καλύτερο από μόνοι μας, να κάνουμε ό,τι περνάει από το χέρι μας για να έχουμε ένα ρυθμισμένο και αξιόπιστο σκηνικό των μέσων ενημέρωσης, και προστατευμένους και οικονομικά ανεξάρτητους, ασφαλείς και ικανοποιημένους δημοσιογράφους και εργαζόμενους στα μέσα ενημέρωσης. Δεν μπορούμε να παραμελήσουμε την επιρροή της ΕΕ στη διαδικασία», είπε.
Όμως, πρόσθεσε: «Δεν βλέπω ότι οι αξιωματούχοι της ΕΕ ενδιαφέρονται για την ατιμώρητη δολοφονία του κ. Pantic και δεν βλέπω την ΕΕ να κάνει κάτι μαζί με άλλους διεθνείς οργανισμούς για να επιλύσει υποθέσεις 17 δολοφονιών, απαγωγών, εξαφανισμένων δημοσιογράφων και εργαζομένων στα μέσα ενημέρωσης στο Κοσσυφοπέδιο».
Η Bjelica είπε ότι, «Έχουμε στοιχεία, η κρατική Επιτροπή για τη διερεύνηση δολοφονιών δημοσιογράφων έχει τα πορίσματα της αστυνομίας για την υπόθεση και γνωρίζουν ποιος σκότωσε τον κ. Pantić, αλλά οι αρμόδιοι εισαγγελείς αρνούνται να κάνουν τη δουλειά τους».