Η απόφαση για τον Assange δείχνει ότι η έκδοση ενέχει άμεσο κίνδυνο για whistleblowers και δημοσιογράφους
Photo: Guy Smallman
Το πρωί της 10ης Δεκεμβρίου, το Ανώτατο Δικαστήριο του Λονδίνου αποφάσισε ότι η έκδοση του εκδότη των WikiLeaks, Julian Assange, στις Ηνωμένες Πολιτείες πρέπει να προχωρήσει. Ο πρόεδρος του Εφετείου και ο δικαστής Holroyde αποφάνθηκαν ότι οι διαβεβαιώσεις που δόθηκαν από τις Ηνωμένες Πολιτείες ανταποκρίνονται επαρκώς στις ανησυχίες ότι η έκδοση θα είναι «καταπιεστική».
Στις αρχές του τρέχοντος έτους, περιφερειακός δικαστής στο Westminster Magistrates' Court αποφάσισε ότι ο Assange δεν πρέπει να εκδοθεί λόγω των δυνητικά τρομερών επιπτώσεων στην υγεία και την ευημερία του, η οποία έχει ήδη επιδεινωθεί σε ανησυχητικό βαθμό ως αποτέλεσμα των διαφόρων μορφών κράτησης στις οποίες έχει υποβληθεί την τελευταία δεκαετία.
Κανένα από τα πορίσματα της δικαστή Baraitser για την υγεία του Assange δεν αλλάζει με τη σημερινή απόφαση.
Εκτός από τις ανθρωπιστικές ανησυχίες, η Blueprint for Free Speech, μαζί με σχεδόν κάθε άλλο διεθνή οργανισμό για την ελευθερία της έκφρασης, έχει προειδοποιήσει για το τρομερό προηγούμενο που παρουσιάζει αυτή η υπόθεση για την ελευθερία του Τύπου παγκοσμίως. Ο Julian Assange είναι ο πρώτος δημοσιογράφος που κατηγορείται βάσει του αμφιλεγόμενου νόμου περί κατασκοπείας των ΗΠΑ του 1917. Αντιμετωπίζει 17 κατηγορίες για κατασκοπεία που σχετίζονται με τις δημοσιεύσεις των WikiLeaks το 2010 και μια άλλη κατηγορία για εγκλήματα ηλεκτρονικών υπολογιστών που σχετίζονται με την επικοινωνία των δημοσιογράφων και των πηγών τους.
Κατά ειρωνικό τρόπο, η απόφαση αυτή εκδόθηκε την ίδια ημέρα που δύο άλλοι δημοσιογράφοι υπό απειλή, η Maria Ressa και ο Dmitry Muratov λαμβάνουν το Νόμπελ Ειρήνης στο Όσλο. Αυτόν τον Οκτώβριο, κατά την ανακοίνωση των φετινών βραβευθέντων, η επιτροπή του βραβείου Νόμπελ Ειρήνης ήταν ξεκάθαρη ότι η βράβευση γινόταν στο πλαίσιο ενός επιδεινούμενου περιβάλλοντος για τους εργαζόμενους δημοσιογράφους διεθνώς. Είπαν:
«Η νορβηγική επιτροπή Νόμπελ είναι πεπεισμένη ότι η ελευθερία της έκφρασης και η ελευθερία της πληροφόρησης συμβάλλουν στη διασφάλιση ενός ενημερωμένου κοινού. Αυτά τα δικαιώματα είναι κρίσιμες προϋποθέσεις για τη δημοκρατία και την προστασία από τον πόλεμο και τις συγκρούσεις. Η απονομή του Βραβείου Νόμπελ Ειρήνης στη Maria Ressa και στον Dmitry Muratov αποσκοπεί να τονίσει τη σημασία της προστασίας και της υπεράσπισης αυτών των θεμελιωδών δικαιωμάτων».
Τι μέλλει γενέσθαι
Η νομική ομάδα του Julian Assange είναι πιθανό να ζητήσει άδεια να προσφύγει στο Ανώτατο Δικαστήριο του Ηνωμένου Βασιλείου. Έχουν επίσης δηλώσει προηγουμένως ότι σκοπεύουν να ασκήσουν αντέφεση στα νομικά κεφάλαια που απορρίφθηκαν στο Δικαστήριο του Westminster.
Τα κεφάλαια αυτά περιλαμβάνουν ζητήματα που είναι κρίσιμα για να κατανοήσουμε στο σύνολό τους εκείνα που σταδιακά ελίσσονται μέσω του νομικού συστήματος: η ελευθερία του Τύπου και η ικανότητα των εθνικών δικαστηρίων να αντιστέκονται σε διώξεις με πολιτικά κίνητρα.
Σε περίπτωση που το Ανώτατο Δικαστήριο του Ηνωμένου Βασιλείου αποφασίσει να μην εξετάσει μια έφεση, υπάρχει πιθανότητα προσφυγής στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων στο Στρασβούργο. Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων είναι μέρος του Συμβουλίου της Ευρώπης, πολλά τμήματα του οποίου έχουν εκφράσει ανησυχία για αυτή τη δίωξη.
Στο μεταξύ, ο Julian Assange θα παραμείνει στις φυλακές του Belmarsh, φυλακή υψίστης ασφαλείας στο νοτιοανατολικό Λονδίνο. Οι νομικές διαδικασίες στο Ηνωμένο Βασίλειο θα μπορούσαν να συνεχιστούν για χρόνια ακόμη.
Πώς ερμηνεύεται η απόφαση
Η σημερινή απόφαση υπενθυμίζει ότι η έκδοση δεν αφορά, θεμελιωδώς, τα δικαιώματα του κατηγορουμένου. Είναι μια συμφωνία μεταξύ κρατών και η διατήρηση της ακεραιότητας αυτής της σχέσης αποτελεί πάντα μείζον μέλημα στις υποθέσεις έκδοσης.
Το Ανώτατο Δικαστήριο αποφάσισε ότι οι διαβεβαιώσεις που δόθηκαν από τις ΗΠΑ, οι οποίες δόθηκαν μόνο στο στάδιο της έφεσης, θα έπρεπε να έχουν υψηλή προτεραιότητα.
«Η προσφορά εγγυήσεων σε μια υπόθεση έκδοσης είναι ένα σοβαρό ζήτημα, που απαιτεί προσεκτική εξέταση από το αιτούν κράτος της προθυμίας του να δώσει συγκεκριμένες διαβεβαιώσεις σε άλλο κράτος».
Οι ΗΠΑ ανέλαβαν πολλές δεσμεύσεις σε αυτή την υπόθεση, οι οποίες περιελάμβαναν την πρόταση μεταφοράς μετά την καταδίκη στην Αυστραλία, τη δέσμευση ότι θα διατεθεί κατάλληλη κλινική και ψυχολογική θεραπεία στις ΗΠΑ και δέσμευση ότι ο Assange δεν θα φυλακιστεί στην φυλακή Supermax ADX Florence ή να τεθεί υπό Ειδικά Διοικητικά Μέτρα.
Η Διεθνής Αμνηστία ανέλυσε τις ανεπαρκείς διαβεβαιώσεις που έχουν κάνει οι ΗΠΑ σε αυτή την υπόθεση. Αξίζει να προστεθεί ότι οι ΗΠΑ έχουν στη διάθεσή τους πολλές μορφές κατασταλτικού καθεστώτος στις φυλακές που δεν εμπίπτουν πλήρως στο πλαίσιο αυτών των διαβεβαιώσεων.
Την περασμένη εβδομάδα, η Blueprint for Free Speech βράβευσε τον Daniel Hale, ο οποίος κατήγγειλε το πρόγραμμα drone των ΗΠΑ, το Διεθνές μας Βραβείο Whistleblowing για το 2021. Ο Hale, ο οποίος καταδικάστηκε με την κατηγορία του νόμου περί κατασκοπείας το καλοκαίρι που μας πέρασε, βρίσκεται επί του παρόντος φυλακισμένος στη Μονάδα Διαχείρισης Επικοινωνιών (CMU ) στο Μάριον του Ιλινόις, παρά τις δυσκολίες που παρουσιάστηκαν από τη διαταραχή μετατραυματικού στρες PTSD που παρουσιάστηκε κατά τη διάρκεια της δίκης του.
Η δυνατότητα του Hale να επικοινωνεί με τους φίλους και την οικογένειά του και να εκφράζεται δημοσίως είναι περιορισμένη στο CMU. Η φύση της φυλάκισής του σημαίνει, για παράδειγμα, ότι δεν ήταν σε θέση να στείλει ένα δημόσιο μήνυμα για τη νίκη του βραβείου Blueprint την προηγούμενη εβδομάδα.
Παρά την εύλογη αμφισβήτηση εάν οι διαβεβαιώσεις των ΗΠΑ έχουν νόημα, η θέση που εκφράζεται στη δικαστική απόφαση είναι ότι οι ανώτεροι δικαστές στο Ηνωμένο Βασίλειο απλώς δεν έχουν την εξουσία να αποφασίσουν αν οι διαβεβαιώσεις ισχύουν:
«Η πραγματικότητα είναι ότι το δικαστήριο αυτό καλείται να απορρίψει τις διαβεβαιώσεις των ΗΠΑ είτε με βάση το ότι δεν προσφέρονται καλόπιστα είτε ότι για κάποιο λόγο δεν μπορούν να γίνουν δεκτές άκριτα. Αυτός είναι ένας σοβαρός ισχυρισμός, λαμβάνοντας ιδιαίτερα υπόψη... ότι το Ηνωμένο Βασίλειο και οι ΗΠΑ έχουν μακρά ιστορία συνεργασίας σε θέματα έκδοσης, και οι ΗΠΑ στο παρελθόν παρείχαν συχνά διαβεβαιώσεις και εκπλήρωσαν πάντα τις διαβεβαιώσεις».
Οι διαβεβαιώσεις που έδωσαν οι ΗΠΑ στην υπόθεσή μου σχετικά με την προφυλάκιση δεν τηρήθηκαν ώρες μετά την έκδοσή μου, όταν με έγδυσαν γυμνό μπροστά σε κάμερα και με πέταξαν σε ένα παγωμένο κελί μολυσμένο με περιττώματα όπου πέρασα τις πρώτες 72 ώρες μου κουλουριασμένος σαν έμβρυο.
Ο δίκαιος κριτής εμφανίστηκε μετά από δύο χρόνια
Μπορεί να αμφισβητηθεί η καλή πίστη;
Η σημερινή απόφαση προκαλεί ανησυχητική ερμηνεία για εκείνους που παρακολουθούν τη χρήση της έκδοσης ως αντίποινα κατά των δημοσίων εποπτικών φορέων - δηλαδή δημοσιογράφων, μαρτύρων δημοσίου συμφέροντος και ακτιβιστών. Το τεκμήριο εμπιστοσύνης μεταξύ δικαιοδοσιών και η αντίστοιχη μείωση της χρήσης του παραδοσιακού «πολιτικού αδικήματος» εμποδίου στην έκδοση, σημαίνει ότι η έκδοση ως θεσμός είναι όλο και πιο ευάλωτη σε αυτού του είδους την εκμετάλλευση.
Εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπου το Ευρωπαϊκό Ένταλμα Σύλληψης συνεπάγεται υψηλό βαθμό εμπιστοσύνης μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ, είδαμε πρόσφατα εκδόσεις του μάρτυρα δημοσίου συμφέροντος Rui Pinto και της δημοσιογραφικής πηγής Julian Hessenthaler, χωρίς να λαμβάνεται δεόντως υπόψη η ελευθερία του Τύπου ή οι πολιτικές επιπτώσεις.
Ο μάρτυρας δημοσίου συμφέροντος της SBM Offshore, Jonathan Taylor, πολίτης του Ηνωμένου Βασιλείου, ήταν εγκλωβισμένος για ένα χρόνο στην Κροατία εν αναμονή ενός εκδικητικού αιτήματος έκδοσης από το Μονακό, όπου ο πρώην εργοδότης του είχε υποβάλει μήνυση εναντίον του. Επετράπη στον Jonathan Taylor, ο οποίος αναδείχθηκε κοινός νικητής του βραβείου UK Whistleblowing Prize της Blueprint για το 2021, να επιστρέψει στην πατρίδα του μόνο χάρη σε μια πολιτική απόφαση που έλαβε ο Υπουργός Εξωτερικών της Κροατίας.
Τίποτα από αυτά δεν σημαίνει ότι τα δικαστήρια του Ηνωμένου Βασιλείου δεν είναι σε θέση ή δεν επιθυμούν να εξετάσουν τα πολιτικά κίνητρα της έκδοσης, αν και είναι πιο πιθανό να το πράξουν σε υποθέσεις που αφορούν κράτη με τα οποία το Ηνωμένο Βασίλειο έχει μια πιο ψυχρή πολιτική σχέση.
Βρετανοί πολιτικοί αμφισβήτησαν επίσης εάν οι διαβεβαιώσεις των ΗΠΑ θα έπρεπε να γίνουν αποδεκτές ασυλλόγιστα, με την καλή τους πίστη να υπερβαίνει τη λογική συζήτηση. Ίσως το Ανώτατο Δικαστήριο του Ηνωμένου Βασιλείου, με τον καιρό, να στραφεί ακριβώς σε αυτό το ζήτημα.