GRECO: Διαφάνεια στη χρηματοδότηση των Ελληνικών κομμάτων
Το Συμβούλιο της Ευρώπης και η GRECO (Ομάδα Κρατών κατά της Διαφθοράς) σε αντίστοιχες αναφορές τους διατύπωσαν ότι η Ελλάδα χρειάζεται περισσότερη διαφάνεια στον τρόπο χρηματοδότησης των πολιτικών κομμάτων από τις επιχορηγήσεις των φορολογουμένων, και πως πρέπει να γίνουν περισσότερες ενέργειες για την πρόληψη διαφθοράς βουλευτών και δικαστικών.
Τα κόμματα παίρνουν χρήματα φορολογούμενων επί τη βάσει του συνόλου των ψήφων που λαμβάνουν, αλλά δεν χρειάζεται να λογοδοτήσουν για τον τρόπο που τα ξοδεύουν και μπορούν να τα χρησιμοποιούν ως εγγύηση για τραπεζικά δάνεια.
Το πρώην κυβερνών κόμμα της Νέας Δημοκρατίας (συντηρητικοί) και το μετέπειτα συγκυβερνών ΠΑΣΟΚ (σοσιαλιστές) χρωστούν περίπου 250 εκατομμύρια ευρώ ($301.08 εκατ.) σε κόκκινα δάνεια που δυσκολεύονται να αποπληρώσουν, και σύμφωνα με πληροφορίες δεν δέχονται οχλήσεις από τις τράπεζες, ούτε οι τραπεζίτες που ενέκριναν τα δάνεια διώχθηκαν ποινικά.
Παρ’ όλα αυτά, τα κόμματα δήλωσαν πως δυσκολεύονται να ανταποκριθούν στις πληρωμές του προσωπικού και στα έξοδα των αρχηγείων τους, και ο τρόπος χρηματοδότησης τους έχει δεχθεί κριτική από ανεξάρτητους παράγοντες μεταξύ των οποίων και από τον Λέανδρο Ρακιντζή πρώην ανώτατο δικαστικό που διετέλεσε Επιθεωρητής Δημόσιας Διοίκησης επί έντεκα έτη μέχρι την λήξη της θητείας του το 2016.
Ο Ρακιντζής είπε στο Reuters το 2012 ότι το σύστημα χρηματοδότησης των πολιτικών κομμάτων έχει ατέλειες και μπλέκεται με άλλα μεγάλα συμφέροντα. «Πρόκειται για ανταλλαγή υπηρεσιών,” σημείωσε. “Τα κόμματα δεν μπορούν να πληρώσουν το χρέος τους και έτσι δημιουργείται ένας φαύλος κύκλος ο οποίος οδηγεί στην εξάρτηση τους από τις τράπεζες. Δημιουργεί μία αλληλεξάρτηση των πολιτικών και των τραπεζών.”
Όπως συμβαίνει και σε πολλές Ευρωπαϊκές χώρες, η Ελλάδα παρέχει κρατική χρηματοδότηση στα πολιτικά κόμματα και στις προεκλογικές τους εκστρατείες. Κάθε χρόνο τα κόμματα λαμβάνουν αφορολόγητη χρηματοδότηση ίση με 0,102% των ετήσιων δημοσίων εσόδων και επιπρόσθετα 0,01% για “ερευνητικούς και εκπαιδευτικούς” σκοπούς. Όταν διεξάγονται εθνικές ή ευρωπαϊκές εκλογές, μοιράζεται επιπλέον το 0,022% επί των ετήσιων δημοσίων εσόδων.
Απαγορεύεται σε ιδιωτικές εταιρείες, ιδιοκτήτες μέσων ενημέρωσης και αλλοδαπούς να χρηματοδοτούν τα κόμματα. Όσοι ιδιώτες δίνουν περισσότερα από 600 ευρώ ($736.87) πρέπει να ταυτοποιούνται και τους επιτρέπεται να δίνουν μόνο μέχρι 15,000 ευρώ ετησίως ($18,422), αν και είναι ασαφές κατά πόσο εφαρμόζονται αυτοί οι κανονισμοί.
Το μεγαλύτερο μέρος της χρηματοδότησης, το 80%, μοιράζεται μεταξύ των κομμάτων που κερδίζουν έδρες στη βουλή, με κάθε κόμμα να παίρνει ποσά ανάλογα των ψήφων που λαμβάνει, αφήνοντας στα μικρά κόμματα το υπόλοιπο.
Μία από τις εκθέσεις σχετικά με την πρόληψη διαφθοράς των βουλευτών, δικαστών και εισαγγελέων ανέφερε πως μόνο έξι από τις δέκα εννέα πρώην συστάσεις “ έχουν χειρισθεί με ικανοποιητικό τρόπο,” αλλά επαίνεσε τον κώδικα δεοντολογίας των βουλευτών.
Ο κώδικας αναφέρεται σε κανόνες που σχετίζονται με τη σύγκρουση συμφερόντων και την αποδοχή δωρεών μεταξύ άλλων, και συμπεριλαμβάνει έναν μηχανισμό επίβλεψης και εφαρμογής από μία κοινοβουλευτική επιτροπή ηθικής και δεοντολογίας με ένα εύρος πιθανών κυρώσεων.
Η GRECO επίσης συνέστησε περισσότερη διαφάνεια και ένα διευρυμένο φάσμα για το πόθεν έσχες, εισοδήματα και τόκους τα οποία θα πρέπει να παραμένουν στο διαδίκτυο για τρία χρόνια από την λήξη της βουλευτικής θητείας.
Η ομάδα εξέτασε πάλι την εναρμόνιση της Ελλάδας με μία συγκεκριμένη σύσταση για διαφάνεια όσον αφορά στην χρηματοδότηση των κομμάτων, προβληματισμένη που υπήρξε «πλήρης αντιστροφή» για τις ανώνυμες συνεισφορές στα πολιτικά κόμματα.
Η πρώην σύσταση αυτή επέτρεπε δωρεές σε μορφή κουπονιού μόνο εάν συστηματικά δηλώνονταν ονόματα και το ΑΦΜ ή η αστυνομική ταυτότητα των δωρητών.
Ο ΣΥΡΙΖΑ το κυβερνών ριζοσπαστικό κόμμα της αριστεράς έχει άρει την απαγόρευση ανώνυμων δωρητών υπαναχωρώντας στη δέσμευση για διαφάνεια και επιτρέπει τώρα να δίνονται χρήματα από ανώνυμες πηγές στα κόμματα, ιδιαίτερα με τη μορφή συγκέντρωσης χρημάτων.
«Από την αρχή η GRECO επισημαίνει ότι ο τρόπος που προσεγγίζει η Ελλάδα το θέμα, με πολλαπλές, συχνά παρρεκλίνουσες νομικές αλλαγές μέσα σε σύντομα χρονικά διαστήματα, δημιουργεί ένα απρόβλεπτο νομικό πλαίσιο που ίσως καταλήξει σε αναποτελεσματική εφαρμογή και ουσιώδη έλλειψη διαφάνειας,» επισημαίνει η έκθεση. «Επιπλέον, εκδηλώσεις με σκοπό την συγκέντρωση χρημάτων μπορούν να συμβάλλουν στην απόκρυψη περισσότερων μη ταυτοποιημένων δωρεών που αφορούν στο σύνολο των ποσών».