«Αεροπειρατεία» Λευκορωσίας στην Ryanair για να συλλάβει δημοσιογράφο
Αυξάνονται οι εκκλήσεις προκειμένου η Ευρωπαϊκή Ένωση να επιβάλει περαιτέρω κυρώσεις και να απαγορεύσει πτήσεις από τη Λευκορωσία μετά από παρέκκλιση της πτήσης από την Αθήνα προς την πρωτεύουσα της Λιθουανίας Βίλνιους, προκειμένου να συλλάβει έναν εξέχοντα δημοσιογράφο της αντιπολίτευσης.
Ο Roman Protasevich, 26 ετών, ιδρυτής και πρώην συντάκτης του καναλιού NEXTA Telegram, ήταν ο στόχος επιχείρησης η οποία σύμφωνα με τις αρχές της Λευκορωσίας είχε εγκριθεί απευθείας από τον Πρόεδρο Alexander Lukashenko.
Ο Protasevich, ο οποίος διέφυγε από τη Λευκορωσία το 2019 και ζει στη Λιθουανία, φέρεται να είπε στους συνεπιβάτες του ότι φοβόταν ότι θα του επιβληθεί η θανατική ποινή στη Λευκορωσία. Ο ίδιος και η σύντροφός του Sofia Sapega συνελήφθησαν κατά την άφιξή τους στο Μινσκ. Είναι άγνωστο που βρίσκονται.
Ο Λουκασένκο, ο οποίος έχει ονομαστεί τελευταίος δικτάτορας της Ευρώπης και βρίσκεται στην εξουσία από το 1994, έχει αντέξει μήνες βίαιων διαδηλώσεων εναντίον της κυβέρνησής του μετά από τις αμφισβητούμενες προεδρικές εκλογές το 2020. Οι αρχές της Λευκορωσίας έχουν προβεί σε αντίποινα κατά των διαδηλώσεων με βάναυση καταστολή, συμπεριλαμβανομένης της αυθαίρετης σύλληψης και κράτησης χιλιάδων ατόμων. Εγχώριοι και διεθνείς δημοσιογράφοι έχουν υποβληθεί σε μια σειρά κατασταλτικών μέτρων, συμπεριλαμβανομένων συλλήψεων και ανάκλησης των διαπιστευτηρίων τους.
Το NEXTA, με έδρα τη Βαρσοβία, ήταν ένα από τα κύρια μέσα με τα οποία οι Λευκορώσοι μπορούσαν να παρακάμψουν τους εγχώριους περιορισμούς των μέσων ενημέρωσης και να μαθαίνουν για τις διαδηλώσεις. Το κανάλι δημοσίευσε συμβουλές σε διαδηλωτές καθώς και ευθείες αναφορές. Τον Νοέμβριο του περασμένου έτους, οι υπηρεσίες ασφαλείας της Λευκορωσίας, η KGB, πρόσθεσαν τον Roman Protasevich και τον συνάδελφό του Stepan Putilo σε έναν κατάλογο υπόπτων τρομοκρατών – οι μόνοι δύο πολίτες της Λευκορωσίας που συμπεριλήφθηκαν.
Ο Protasevich ήταν στην Ελλάδα για να εμφανιστεί στο γνωστό Φόρουμ των Δελφών μαζί με την ηγέτιδα της αντιπολίτευσης Svetlana Tikhanovskaya. Η Ryanair δήλωσε ότι οι ελεγκτές πτήσεων της Λευκορωσίας είπαν στο πλήρωμα της πτήσης για απειλή βόμβας καθώς διέσχιζε τον εναέριο χώρο της χώρας και το διέταξε να προσγειωθεί, σύμφωνα με πληροφορίες, κατόπιν άμεσων διαταγών του Lukashenko. Ένα μαχητικό της Λευκορωσίας συνόδευσε την επιβατική πτήση καθώς ανακατευθύνθηκε προς το Μινσκ.
Ξένοι πράκτορες στην Ελλάδα ίσως είχαν βοηθήσει στην επιχείρηση, ανέφερε η ελληνική εφημερίδα Καθημερινή, αναφέροντας ότι ενώ βρισκόταν στο Διεθνές Αεροδρόμιο Αθηνών, ο Protasevich έκανε ανάρτηση στο Telegram ότι τον πλησίασε ένας άγνωστος που μιλούσε Ρωσικά και τον έβγαλε φωτογραφία. Ο Διευθύνων Σύμβουλος της Ryanair Michael O'Leary είπε ότι πιστεύει ότι τέσσερις πράκτορες της KGB Λευκορωσίας επιβιβάστηκαν στο αεροπλάνο και κατέβηκαν όταν ο Protasevich και η Sapega απομακρύνθηκαν από το αεροπλάνο.
Η κριτική που άσκησαν Ευρωπαίοι και διεθνείς ηγέτες ήταν άμεση και δυναμική. Η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ursula von der Leyen δήλωσε ότι ισοδυναμεί με «αεροπειρατεία», ενώ ο Πρόεδρος της Λιθουανίας Gitanas Nauseda την χαρακτήρισε «κρατική τρομοκρατική ενέργεια ». Έχουν απαγορευτεί επί του παρόντος πτήσεις από τη Λιθουανία να διέρχονται από τη Λευκορωσία.
Ο Έλληνας πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης είπε στους Financial Times ότι «οι Ευρωπαίοι ηγέτες πρέπει να συμφωνήσουν ... θα υπάρξουν σαφείς και σοβαρές συνέπειες που δεν θα αφήσουν περιθώρια στη Λευκορωσία να αμφισβητήσει την ενότητα και την αποφασιστικότητά μας».
Με την υποστήριξη του Ρώσου προέδρου Vladimir Putin, ο Lukashenko μπόρεσε να ξεπεράσει τις διαδηλώσεις και αρκετούς γύρους κυρώσεων της ΕΕ. Μέτρα που ανανεώθηκαν από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στις αρχές του έτους, συμπεριλαμβανομένης της απαγόρευσης ταξιδιών στην ΕΕ και του παγώματος περιουσιακών στοιχείων για 88 άτομα, συμπεριλαμβανομένου του ίδιου του προέδρου.