Μελέτη της ΕΕ διαπιστώνει ότι δημοσιογράφοι αποτελούν αυξανόμενο στόχο για παρενόχληση, βία
Ενώ η δημοσιογραφία θεωρείται ιδιαίτερα επικίνδυνο επάγγελμα στη Λατινική Αμερική, την Καραϊβική, την Ασία και τον Ειρηνικό, η κατάσταση μπορεί να είναι εξίσου τρομερή στην Ευρωπαϊκή Ένωση, όπως έδειξαν οι δολοφονίες των ερευνητικών δημοσιογράφων Daphne Caruana Galizia στη Μάλτα και Jan Kuciak στη Σλοβακία.
Μελέτη του Συμβουλίου της Ευρώπης επισημαίνει τώρα τον εκφοβισμό, την παρενόχληση και τη βία που αντιμετωπίζουν οι δημοσιογράφοι που αναφέρουν ευαίσθητα θέματα.
Η μελέτη A Mission to Inform: Journalists at Risk Speak Out, συντάχθηκε από την Marilyn Clark και τον William Horsley, δύο εμπειρογνώμονες του Συμβουλίου για την ελευθερία των μέσων ενημέρωσης με την έκθεσή τους να βασίζεται σε συνεντεύξεις με 20 δημοσιογράφους από 18 χώρες.
Η μελέτη περιλαμβάνει την Galizia, η οποία δολοφονήθηκε λίγες μέρες αργότερα, ενώ - όπως και ο Kuciak - ερευνούσε διαφθορά στα υψηλότερα κυβερνητικά κλιμάκια και στο οργανωμένο έγκλημα.
Οι συντάκτες μίλησαν επίσης με την Jessikka Aro, Φινλανδή δημοσιογράφο που εργάζεται στο δημόσιο ραδιοτηλεοπτικό οργανισμό της χώρας της και ερεύνησε φιλο-ρωσικά τρολ στο Διαδίκτυο, και με τον Can Dundar, Τούρκο δημοσιογράφο εξόριστο στη Γερμανία, όπου μετακόμισε μετά από απόπειρα δολοφονίας του.
Και οι δύο είναι βραβευμένοι δημοσιογράφοι με την Aro να γίνεται ακόμη πιο γνωστή όταν το βραβείο International Women of Courage που επρόκειτο να λάβει από το αμερικανικό υπουργείο Εξωτερικών ανακλήθηκε εξαιτίας tweets της που επέκριναν τον Πρόεδρο Donald Trump.
Σε δελτίο του για τη μελέτη, ο κρατικός ραδιοτηλεοπτικός οργανισμός της Γερμανίας, Deutsche Welle (DW), δήλωσε ότι στόχος της μελέτης ήταν να αναλύσει την πίεση που ασκείται στους δημοσιογράφους στην Ευρώπη, με σκοπό να τους εμποδίσει να παρουσιάζουν ελεύθερα δημοσιεύματα καθώς οι λαϊκιστικές και αυταρχικές κυβερνήσεις προσπαθούν να εδραιώσουν την εξουσία.
Οι συντάκτες της μελέτης ανέφεραν ότι ακόμη και στην ΕΕ, οι δημοσιογράφοι αντιμετωπίζουν ένα «πραγματικό ναρκοπέδιο εμποδίων και κινδύνων» και μια «δραματική εντατικοποίηση της πολιτικής πίεσης που παρακωλύει όλο και περισσότερο και εμποδίζει τους δημοσιογράφους να εκτελούν το βασικό τους καθήκον του άγρυπνου φρουρού».
Ο Patrick Penninckx, επικεφαλής του Τμήματος Κοινωνίας της Πληροφορίας του Συμβουλίου της Ευρώπης, δήλωσε στην DW ότι οι δημοσιογράφοι εργάζονται όλο και περισσότερο σε ένα περιβάλλον «μη ευνοϊκό για την ελευθερία της έκφρασης», το οποίο έχει επιδεινωθεί ακόμη περισσότερο από τον χειρισμό των κυβερνήσεων της πανδημίας COVID-19.
"Το Συμβούλιο της Ευρώπης έχει επανειλημμένα τονίσει ότι η κρίση COVID-19 δεν πρέπει να χρησιμοποιείται από κρατικούς ή μη κρατικούς φορείς ως πρόσχημα για τον περιορισμό της ελευθερίας των μέσων ενημέρωσης με τρόπο που δεν θα ήταν αποδεκτός υπό κανονικές συνθήκες," πρόσθεσε ο Penninckx.
ΑΛΗΘΙΝΑ ΝΕΑ
Η κατάσταση περιπλέκεται περαιτέρω από τις συνεχιζόμενες συζητήσεις σχετικά με τον τρόπο αντιμετώπισης των «ψεύτικων ειδήσεων».
Οι δημοσιογράφοι της ΕΕ, όπως και άλλοι, υπόκεινται σε "διαφημιστικές πιέσεις, πιέσεις από τους ίδιους τους εκδότες, φόβο για καταχρηστικές νομικές αξιώσεις εναντίον τους, παρακολούθηση, κατάχρηση τρομοκρατίας, και σε άλλους νόμους σύμφωνα με τους οποίους υφίστανται κυρώσεις όταν δημοσιεύουν ορισμένα θέματα, εμπόδια στην πρόσβαση σε πληροφορίες καθώς και άμεσες απειλές για τραυματισμό και σωματική βλάβη που απευθύνονται σε δημοσιογράφους ή στους οικείους τους,» δήλωσε ο Penninckx στην DW.
Η διάδοση παραπληροφόρησης συμβάλλει επίσης σε ένα εχθρικό περιβάλλον για τους δημοσιογράφους, έδειξε η έκθεση του Συμβουλίου της Ευρώπης, καθιστώντας τους πιθανότατα στόχους της αστυνομίας και του κοινού, ειδικά κατά τη διάρκεια διαδηλώσεων.
Με τα κύρια μέσα ενημέρωσης να ανταγωνίζονται με ανεκπαίδευτους μπλόγκερ και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, οι δημοσιογράφοι είναι "πιο ορατοί και εύκολα προσβάσιμοι", καθιστώντας τους "πιο ευάλωτους σε δυσφημιστικά σχόλια", δήλωσε ο Penninckx.
Τα πράγματα είναι χειρότερα για τις γυναίκες δημοσιογράφους, όπως έγραψε η Galizia λίγο πριν δολοφονηθεί. "Εάν μια γυναίκα πρόκειται να είναι λιγότερο από τέλεια, θα διασυρθεί," είπε σε σχέση με την διαδικτυακή παρενόχληση.
Η Aro είπε ότι, «Όντας γυναίκα, δέχομαι τρομερή παρενόχληση σχετικά με την εμφάνισή μου και πόσο επιθυμητή ή όχι είμαι σεξουαλικά. Μερικά τρολ λένε ότι θέλουν να με βιάσουν."
Ξεπερνά τις λεκτικές απειλές. Η Elena Kostyuchenko, δημοσιογράφος της ρωσικής εφημερίδας Novaya Gazeta, δέχτηκε επίθεση αρκετές φορές, έχοντας υποστεί τραύμα στο κεφάλι σε επιθέσεις που δεν ερευνήθηκαν.
Φοβούμενοι αντίποινα ή ακόμα και για τη ζωή τους, ορισμένοι δημοσιογράφοι έχουν κάνει αυτολογοκρισία για να προστατεύσουν τον εαυτό τους, μια άλλη τρομακτική επίδραση στην ελευθερία των μέσων ενημέρωσης.
"Είναι σαφές ότι οι διαφορετικές πιέσεις που αντιμετωπίζουν οι δημοσιογράφοι τους ωθούν στη αυτολογοκρισία και ότι η αυτολογοκρισία συμβαίνει ακόμη και μεταξύ των πιο γενναίων και πιο αξιόπιστων μελών του επαγγέλματος", δήλωσε ο Penninckx.
Ο Έλληνας δημοσιογράφος Κώστας Βαξεβάνης, ο οποίος διώχθηκε ποινικά - και αθωώθηκε - δύο φορές επειδή αποκάλυψε τα ονόματα πλουσίων Ελλήνων με μυστικούς λογαριασμούς σε ελβετικό υποκατάστημα της τράπεζας HSBC, δήλωσε ότι "τα κυρίαρχα μέσα ενημέρωσης έχουν παραιτηθεί του ρόλου τους ως φύλακα και έγιναν" συνεργοί "στην ίδια τους την παρακμή," ανέφερε η έκθεση.
Σύμφωνα με τα πορίσματα τα μέσα ενημέρωσης θα πρέπει να διασφαλίζουν την ασφάλεια των πηγών των δημοσιογράφων και να προστατεύουν καλύτερα τους δημοσιογράφους τους, καθώς επίσης και από πολιτικές παρεμβάσεις.
Οι δημοσιογράφοι από τους οποίους πήραν συνέντευξη αξίζουν να ακουστούν και «αξίζουν να εισέλθουν στη συνείδηση όλων,» κατέληξε η έκθεση.