Ημέρα Ελευθερίας; Δημοσιογράφοι εξακολουθούν να δέχονται σκληρές πιέσεις παγκοσμίως

Καθώς η 3η Μαΐου σηματοδοτούσε την Παγκόσμια Ημέρα Ελευθερίας του Τύπου, δημοσιογράφοι σε όλο τον κόσμο συνελήφθησαν, ξυλοκοπήθηκαν, δέχτηκαν επίθεση, φυλακίστηκαν, παρενοχλήθηκαν και τέθηκαν υπό κράτηση από αυταρχικές κυβερνήσεις, και στηλιτεύτηκαν από εκείνους που αμφισβητούν την αξία της δουλειάς τους.

Ο εορτασμός φέτος επισκιάστηκε από τα ευρήματα έρευνας που δημοσιεύτηκε από τους Δημοσιογράφους Χωρίς Σύνορα με έδρα το Παρίσι, η οποία διαπίστωσε ότι δημοσιογράφοι βρίσκονται υπό απειλή στα τρία τέταρτα του συνόλου 180 χωρών.

Μόνο 12 χώρες έχουν σχετικά περιβάλλον ελευθερίας του Τύπου, ο χαμηλότερος αριθμός από το 2013 όταν υιοθετήθηκε η τρέχουσα μεθοδολογία αξιολόγησης, ανέφερε το Radio Free Europe / Radio Liberty.

Όλο και περισσότερο, σε όλο τον κόσμο, οι δημοσιογράφοι που προσπαθούν να κάνουν τη δουλειά τους βρίσκονται υπό πολιορκία, ειδικά όταν προσπαθούν να αναφέρουν διαφθορά, το οργανωμένο έγκλημα και τα αυταρχικά καθεστώτα, συμπεριλαμβανομένων εκείνων στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Μόλις πρόσφατα, ο γνωστός αστυνομικός συντάκτης Γιώργος Καραϊβάζ πυροβολήθηκε έξω από το σπίτι του στις 9 Απριλίου, με οκτώ σφαίρες από εκτελεστή επιβαίνοντα στο πίσω κάθισμα μηχανής ο οποίος κατέβηκε και έριξε δύο ακόμη βολές στο κεφάλι καθώς ο δημοσιογράφος αιμορραγούσε πεσμένος στο πεζοδρόμιο. Η αστυνομία συνδέει την επίθεση με μαφιόζους.

Στην Ουγγαρία και την Πολωνία, οι ολιγάρχες που έχουν διασυνδέσεις με κυβερνητικούς ηγέτες κινούνται για να εμποδίσουν τα ανεξάρτητα μέσα ενημέρωσης, ενώ οι αντιδράσεις από την ΕΕ είναι λιγοστές.

Το κρατικό διυλιστήριο πετρελαίου της Πολωνίας PKN Orlen δήλωσε ότι δεν θα συμμορφωθεί με δικαστική απόφαση και θα προχωρήσει στην εξαγορά του Polska Press, ενός μεγάλου περιφερειακού ομίλου ειδήσεων.

Το Media Freedom Rapid Response με έδρα τη Γερμανία, το οποίο παρακολουθεί τις παραβιάσεις της ελευθερίας του Τύπου, δήλωσε ότι το κυβερνών κόμμα του Νόμου και Δικαιοσύνης PiS της Πολωνίας "πρωτοστάτησε σε μια μορφή κατάκτησης των μέσων ενημέρωσης μοναδική εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης" με την εξαγορά.

Αυτό ακολούθησε το προβάδισμα, παραδέχθηκε η κυβέρνηση της Πολωνίας, του ούγγρου ηγέτη τύρρανου Viktor Orban που χρησιμοποίησε διασυνδέσεις με μεγιστάνες των επιχειρήσεων για να τους υποχρεώσει να αγοράσουν ανεξάρτητα πρακτορεία ειδήσεων για να φιμώσει τους διαφωνούντες.

Ωστόσο, η ημέρα έχει τη σημασία της ανέφερε ομάδα για τα δικαιώματα των μέσων ενημέρωσης.

«Ο στόχος της Παγκόσμιας Ημέρας Ελευθερίας του Τύπου είναι επίσης η ευαισθητοποίηση για τη σημασία της ελευθερίας του Τύπου ως πυλώνα της δημοκρατίας. Μας υπενθυμίζει ότι χωρίς δημοσιογράφους, μια τέτοια ιστορία ή θέμα δεν θα είχε αποκαλυφθεί και θα παρέμενε άγνωστη, ή χάρη σε άλλους θαρραλέους δημοσιογράφους, οι φρικαλεότητες που διαπράχθηκαν σε μια τέτοια χώρα δεν θα μπορούσαν να αποκαλυφθούν σε τέτοιο μέγεθος», είπε στην Blueprint for Free Speech η Pauline Ades-Mevel, αρχισυντάκτρια και επικεφαλής δημοσιευμάτων των Δημοσιογράφων Χωρίς Σύνορα.

Είπε ότι η ημέρα «επιτρέπει επίσης να αμφισβητήσει τα θεσμικά όργανα, όχι μόνο τα κράτη, τα θεσμικά όργανα, έτσι ώστε να κάνουν την ελευθερία του Τύπου προτεραιότητα… η προστασία των δημοσιογράφων συνδέεται πάντα με την καταπολέμηση της ατιμωρησίας: να μην αφήνουμε ατιμώρητους εκείνους που διαπράττουν εγκλήματα κατά των δημοσιογράφων είναι το κλειδί για την προστασία των άλλων».

Και ενώ η Επιτροπή Προστασίας Δημοσιογράφων που εδρεύει στη Νέα Υόρκη, δήλωσε ότι οι δολοφονίες δημοσιογράφων έχουν μειωθεί τα τελευταία χρόνια παγκοσμίως, σημείωσε ότι οι περισσότεροι από αυτούς που δολοφονήθηκαν ήταν σε περιοχές που θεωρούνται ειρηνικές, όχι εμπόλεμες ζώνες, σημειώνοντας άλμα από 42% το 2016 σε 68% το 2020.

ΕΝΑ ΠΟΛΥ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΟ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ

Ο Μεξικανός δημοσιογράφος Benjamín Morales, η χώρα του οποίου είναι η πιο επικίνδυνη για το επάγγελμα, έπεσε νεκρός από πυρά τη μέρα της ελευθερίας του Τύπου, με την αστυνομία να δηλώνει ότι οι δράστες άφησαν πάνω του ένα μήνυμα σε χαρτόνι το περιεχόμενο του οποίου παραμένει αδημοσίευτο.

Ακόμα και στις Ηνωμένες Πολιτείες, όπου η ελευθερία του Τύπου είναι κατοχυρωμένη συνταγματικά, ήταν υπό πολιορκία το 2020, που προκλήθηκε σε μεγάλο βαθμό από τον τότε Πρόεδρο Donald Trump που αποκαλούσε τους δημοσιογράφους «εχθρούς του λαού» προς ευχαρίστηση των υποστηρικτών του.

Σύμφωνα με την Επιτροπή Προστασίας Δημοσιογράφων (CPJ) τουλάχιστον 110 δημοσιογράφοι συνελήφθησαν ή κατηγορήθηκαν για αδικήματα, πολλοί οδηγήθηκαν στην αστυνομία ενώ κάλυπταν διαδηλώσεις, επικαλούμενη τον αμερικανικό Press Freedom Tracker.

«Υποκινώντας την ιδέα ότι ο Τύπος είναι εχθρός του λαού ... βάζεις στην πραγματικότητα τους δημοσιογράφους στο στόχαστρο», είπε στην CPJ η Marty Steffens, μέλος της Επιτροπής του Διεθνούς Ινστιτούτου Τύπου της Βόρειας Αμερικής και καθηγήτρια στη Σχολή Δημοσιογραφίας του Μιζούρι.

Οι γυναίκες δημοσιογράφοι δεν αποτελούν εξαίρεση. Παγκόσμια έρευνα της UNESCO που πραγματοποιήθηκε στο Διεθνές Κέντρο Δημοσιογράφων, διαπίστωσε ότι το 73% παρενοχλήθηκε στο διαδίκτυο.

Επιπλέον, 20 τοις εκατό ανέφερε ότι δέχτηκε επίθεση εκτός σύνδεσης σε σχέση με τη διαδικτυακή βία που είχαν βιώσει, η ατμόσφαιρα του μίσους τόσο διαδεδομένη που το 17 τοις εκατό είπε ότι αυτολογοκρίθηκε για να αποφύγει τους διαδικτυακούς εκφοβιστές.

Σύμφωνα με έκθεση του Coalition for Women In Journalism (CFWIJ) η Τουρκία «έχει την πρωτιά στις επιθέσεις και απειλές εναντίον γυναικών δημοσιογράφων» το 2021, με 114 να έχουν δεχτεί επίθεση ή απειλές μέχρι στιγμής.

Ποιο είναι λοιπόν το νόημα της Παγκόσμιας Ημέρας Ελευθερίας του Τύπου εάν οι δημοσιογράφοι δεν είναι πραγματικά ελεύθεροι να κάνουν τη δουλειά τους χωρίς φόβο;

Ο Laurens C. Hueting, υπεύθυνος προάσπισης του Ευρωπαϊκού Κέντρου Ελευθερίας του Τύπου και των ΜΜΕ, δήλωσε στην Blueprint ότι «υπενθυμίζει στις κυβερνήσεις να σέβονται τις υποχρεώσεις τους για την εξασφάλιση της ελευθερίας των μέσων ενημέρωσης και μια ημέρα υποστήριξης σε δημοσιογράφους, εργαζόμενους στα μέσα ενημέρωσης και στα πρακτορεία ειδήσεων που αποτελούν στόχο επιθέσεων.

Πρόσθεσε: «Οι τρέχουσες αρνητικές τάσεις από αυτή την άποψη στην Ευρώπη και πέραν αυτής, καθιστούν μια τέτοια μέρα πιο απαραίτητη από ποτέ», καθώς εκείνοι που είναι υπεύθυνοι για τις δολοφονίες των ερευνητών δημοσιογράφων Daphne Caruana Galizia στη Μάλτα και του Jan Kuciak στη Σλοβακία εξακολουθούν να παραμένουν ατιμώρητοι.

«Ο συμβολισμός της αναγνώρισης της κεντρικής σημασίας της ελευθερίας των μέσων ενημέρωσης για τη δημοκρατία, το κράτος δικαίου και τα ανθρώπινα δικαιώματα και η έκφραση αλληλεγγύης προς τους δημοσιογράφους, τους εργαζόμενους στα μέσα ενημέρωσης και τα πρακτορεία ειδήσεων υπό πολιορκία είναι σημαντικός από μόνος του», είπε.

Για τους σκεπτικιστές, πολλοί υποστηρικτές της ελευθερίας του Τύπου μένουν μόνο στα λόγια όσον αφορά στην προστασία των δημοσιογράφων.

Ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Joe Biden, σηματοδοτώντας την ημέρα, είπε, «Γιορτάζουμε τη μεγάλη γενναιότητα των δημοσιογράφων παντού. Αναγνωρίζουμε τον αναπόσπαστο ρόλο που διαδραματίζει ένας ελεύθερος Τύπος στην οικοδόμηση ευημερών, ανθεκτικών και ελεύθερων κοινωνιών. Και επαναλαμβάνουμε τη δέσμευσή μας για προστασία και προαγωγή των ελεύθερων, ανεξάρτητων και διαφοροποιημένων μέσων ενημέρωσης σε όλο τον κόσμο».

Ταυτόχρονα, οι ΗΠΑ αρνήθηκαν να επιβάλλουν κυρώσεις στη Σαουδική Αραβία για αυτό που ονόμασε η CIA δολοφονία του αρθρογράφου της Washington Post, Jamal Khashoggi, με την κυβέρνηση να παραδέχεται ότι η χώρα είναι πολύ σημαντική πολιτικά και ως εμπορικός εταίρος και προμηθευτής πετρελαίου.

Ο Hueting είπε: «Η μέρα δεν είναι μόνο για τις αυταρχικές κυβερνήσεις: και οι δημοκρατίες αντιμετωπίζουν προβλήματα με την ελευθερία των μέσων ενημέρωσης και η Παγκόσμια Ημέρα Ελευθερίας του Τύπου (WPFD) είναι μια καλή ευκαιρία για να ρίξει άπλετο φως σε αυτά τα θέματα».

Πρόσθεσε: «Ενώ, φυσικά, μια συμβολική ημέρα δεν οδηγεί από μόνη της στην ελευθερία των μέσων μαζικής ενημέρωσης σε αυταρχικές κυβερνήσεις, μια ευκαιρία να καταγγείλει τις πρακτικές τους, να υποστηρίζει τη βελτίωση και να συνεργάζεται με εγχώριους και διεθνείς θεματοφύλακες είναι πάντα ευπρόσδεκτη».